Niet alleen over introversie bestaan een hoop misverstanden. Ook de term ‘hoogsensitief’ (HSP = hoog sensitief persoon) roept bij veel mensen vragen op. Wat houdt hoogsensitiviteit of hooggevoeligheid in? Ben ik hoogsensitief? Kunnen alleen introverte mensen hoogsensitief zijn, of zijn er ook extraverte HSP’ers?
Hoogsensitief (HSP)
Psycholoog Dr. Elaine Aron bedacht de term Hoog Sensitief Persoon (HSP) in 1991. Door onderzoek ontdekte ze dat bepaalde mensen (waaronder zijzelf) een gevoeliger zenuwstelsel hebben dan de meeste mensen. Geschat wordt dat ongeveer 20% van de bevolking hoogsensitief is.
HSP wordt vaak verward met verlegenheid, introversie, angst of onzekerheid. Het is niet iets waar je voor kiest: je wordt ermee geboren. Het brein van een HSP’er werkt anders, waardoor de persoon zich meer bewust is van subtiele afwijkingen en in staat is informatie dieper te verwerken. Dit is ook de reden dat HSP’ers zich sneller overgestimuleerd en overprikkeld voelen. Dit kan komen door geluiden, geuren, veel mensen, felle lichten of de emoties van de personen om hen heen. Ze raken vaak gestresst wanneer ze te veel dingen tegelijkertijd moeten doen en kunnen slecht tegen onrecht en geweld. Daarnaast zijn ze (vaak) grote liefhebbers van kunst, muziek, dieren en de natuur.
Doordat hoogsensitiviteit niet altijd even serieus wordt genomen (het wordt soms gezien als ‘modeverschijnsel’ of ‘wéér een label’), ontwikkelen sommige HSP’ers een laag zelfbeeld. Ze ervaren daardoor soms angst, hebben last van depressieve gedachten of lijden aan ernstige verlegenheid. Een hoogsensitief persoon die zichzelf kan zijn (en dit ook toestaat van zichzelf) zal deze klachten meestal niet ontwikkelen. Jezelf in een hokje stoppen is daarvoor niet nodig: het gaat erom dat jij weet wat je nodig hebt.
Zijn alle HSP’ers introvert?
Nee, niet alle hoogsensitieve mensen zijn introvert. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 30% van de HSP’ers extravert is. Ze worden echter vaak niet herkend, omdat ze zulk extravert gedrag vertonen. Maar ook zij kunnen overprikkeld raken. Dé HSP’er bestaat niet (net zoals dé introvert niet bestaat). Er worden zelfs 4 verschillende types onderscheiden (waarbinnen ook weer variaties bestaan):
Verschillende types HSP
INTROVERTE RUSTZOEKER
Deze HSP’er is graag alleen. Ook wanneer dit type een activiteit onderneemt, gebeurt dit meestal in zijn/haar/hun eentje, of met een vertrouwd persoon. Dit type houdt van rust, regelmaat en enige routine. Daarnaast dit type graag de rust op, om zich vervolgens vooral bezig te houden met eigen gedachten, emoties en ideeën. Dit is ook direct de valkuil van dit type. Overprikkeling ontstaat wanneer deze gedachten en emoties teveel worden. Ook activiteiten met veel mensen kunnen al snel te veel eisen.
EXTRAVERTE RUSTZOEKER
Een type dat extra goed op zijn behoeften en persoonlijke grenzen moet letten. Aan de ene kant heeft deze persoon namelijk behoefte aan rust, regelmaat en routine, aan de andere kant is deze persoon ook sterk naar buiten gericht, op andermans uitingen. Deze tegenstelling kan tot spanningen leiden. Zo ontstaat overpikkeling wanneer dit type zich te veel begeeft tussen (of meedoet aan activiteiten met) andere mensen.
INTROVERTE SENSATIEZOEKER
Dit type houdt van veel uitdagende en verschillende activiteiten, maar dan liever wel in zijn eentje (of met z’n tweetjes). De afwisseling en nieuwe ervaringen worden meer gezocht door emotionele ervaringen en het verkennen van nieuwe kunst, specifieke kennis over een bepaald onderwerp of bijvoorbeeld spiritualiteit. Overprikkeling ontstaat bij dit type vaak door een teveel aan gedachten, gevoelens of activiteiten. Onderprikkeling ligt op de loer wanneer deze introvert zichzelf teveel afremt in het zoeken naar nieuwe ervaringen.
EXTRAVERTE SENSATIEZOEKER
Een liefhebber van allerlei mensen, activiteiten en uitdagingen. Heeft een rijk sociaal leven (vertelt ook graag over zijn leven) en blijft maar doorgaan. Het gevaar bij dit type zit ‘m in de ongeremdheid. Plots kan alle energie weg zijn en is dit type nergens meer toe in staat. De enige oplossing is op tijd afremmen, rust nemen en tot jezelf komen. Niet hoogsensitieve extraverte mensen hebben deze behoefte om alleen te zijn niet, omdat zij die vermoeidheid door overpikkeling niet ervaren. Wanneer dit type niets zou ondernemen (hij onderdrukt dan als het ware de neiging naar sensatie) bestaat de kans op onderprikkeling.
Bepaal zelf je ideale ‘prikkelniveau’
Wanneer je weet wat voor een type je bent, kun je beter analyseren waar voor jou het gevaar van overprikkeling in schuilt. Ook kun je een lusteloos, neerslachtig gevoel wellicht koppelen aan een periode waarin je een tekort aan prikkels hebt ontvangen. Door zelf meer de regie te nemen en te bepalen wat goed is voor jouw prikkelniveau, zul je merken dat je meer in balans bent en minder vaak over je grenzen gaat.
Wat is jouw ervaring met introversie en HSP? Laat het weten door een reactie achter te laten.